Permakultura

Dziś będzie o poradniku, od którego warto zacząć swoją przygodę z permakulturą. Przeczytaj ją, zanim zaczniesz przyglądać się swoim roślinom i ziemi, którą chcesz uprawiać. Lektura obowiązkowa zarówno dla tych, którzy co nieco wiedzą o zrównoważonym rozwoju, dla tych, którzy pierwszy raz słyszą ten termin oraz dla tych, którzy są przekonani, że już wiedzą wszystko. Jeśli myślisz, że Ciebie ten temat nie dotyczy, bo nie uprawiasz roli, to się mylisz. Już sam podtytuł sugeruje, że permakulturą może się zainteresować każdy, kto ma dostęp do jakiejś ziemi – czy to w ogrodzie, sadzie czy choćby w doniczce. 

Jeśli od lat zgłębiasz tę tematykę, to z pewnością zdajesz sobie sprawę z wagi tematu. Ale żeby zachęcić do sięgnięcia po tę zmieniającą świat pozycję, wyjaśnię od początku, o czym tu w ogóle jest mowa i dlaczego to takie ważne.

Alternatywny sposób uprawy

Słowo „permakultura” powstała z połącznia angielskiego „pernament” i „agricultura” i oznacza trwałe i zrównoważone rolnictwo. To pojęcie zostało wprowadzone przez australijskiego ekologa Billa Mollisona i jego studenta Davida Holmgrena. Zrównoważone, czyli takie z poszanowaniem przyrody i z wiarą w mądrość natury. Uprawa w tym przypadku nie oznacza „poskramiania”, tylko polega na dopasowaniu się do tego, co mamy i korzystanie z zasobów, bez nadmiernego eksploatowania ich. To współpraca z roślinnością i glebą, a nie zarządzanie nimi. Permakultura to alternatywny sposób uprawy roślin i wymaga przewartościowania tradycyjnego podejścia. Trzeba mieć odwagę, żeby sprzeciwić się trendom i temu, co jest odgórnie narzucane. Człowiek szanujący ziemię wie, że to szybkie zwiększenie wydajności za pomocą środków chemicznych ma krótkie nogi, a długotrwałe efekty uzyskać można jedynie za pomocą cierpliwości i obserwacji, a nie siły. 

Po swojemu 

Sepp Holzer to rolnik z czterdziestoletnim doświadczeniem w rolnictwie alternatywnym. W wieku 19 lat przejął od rodziców górskie gospodarstwo w okolicach Salzburga i od razu odważył się pójść własną drogą. Założył stawy, tarasy i ogrody roślinne, szkółkę drzewek, zajął się hodowlą ryb i dzikiego bydła i grzybów. Nie posłuchał tych, którzy radzili się wyspecjalizować. Miał szerokie zainteresowania i nie wyobrażał sobie, że skupia się na jednym produkcie. Po latach okazało się, że miał rację postępując według swojej rolniczej intuicji. W tej książce dzieli się swoją wiedzą wynikającą z wieloletniego doświadczenia i eksperymentowania na własnej ziemi. Uważa, że natura działa perfekcyjnie i ludzie powinni się od niej uczyć, zamiast próbować ją poskramiać i dopasowywać do własnych teoretycznych wizji. 

Podstawowe zasady permakultury 

W swoim poradniku wymienia warunki, które muszą być spełnione, żeby gospodarstwo było uznane za permakulturowe, zaznaczając, że sam spełnia je wszystkie:

• Wszystkie elementy systemu współdziałają ze sobą
• Wielofunkcyjność: każdy element pełni kilka funkcji i każda funkcja jest pełniona przez kilka elementów
• Rozsądne i efektywne pod każdym względem wykorzystanie energii, praca z energią odnawialną
• Korzystanie z zasobów naturalnych
• Intensywne wykorzystywanie systemów na niewielkiej przestrzeni
• Wykorzystanie i współkształtowanie naturalnych procesów i cykli
• Wzbieranie i wykorzystywanie efektów brzegowych (tworzenie małych i bardzo wydajnych struktur)
• Różnorodność zamiast ograniczenia

Od czego zacząć?

Jeśli interesuje Cię alternatywna uprawa ziemi, musisz wiedzieć, że nie da się tego nauczyć podczas weekendowego kursu. Nie wystarczy wiedza teoretyczna, studiowanie kolejnych podręczników ani słuchanie tych, którzy twierdzą, że się na tym znają. Najważniejsza w całym procesie jest obserwacja natury. Tylko w ten sposób poznasz jej tajniki, kiedy cierpliwie będziesz się przyglądać jak zachowują się poszczególne biosystemy w danych warunkach. A jeśli uczysz się tego od kogoś, niech Ci nie wystarcza wykład teoretyczny. Koniecznie odwiedź siedlisko tej osoby, żeby sprawdzić, czy stosuje metody, o których mówi. 

Znaki szczególne

Oto elementy, po których poznasz, że masz do czynienia z permakulturą:

• wykorzystuje się wszystkie dostępne na terenie zasoby: źródła, stawy, bagna, skały, las i budynki
• w gospodarstwie dba się o zatrzymanie wody za pomocą na przykład stawu, ogrodu wodnego lub łąki łęgowej ze storczykami
• tarasy, dzięki którym znacznie zwiększa się powierzchnia uprawy i które zapobiegają wypłukiwaniu i utracie cennej próchnicy i przyczyniają się do ochrony zdrowia i żyzności gleby
• zwierzęta są zintegrowane z krajobrazem, by w różnym okresie miały dostęp do różnych kultur

Alternatywna hodowla zwierząt

Do hodowli warto wybrać silne i odporne rasy, które mogą przebywać w otwartym terenie. Idealnie nadają się do tego stare, rzadko występujące gatunki zwierząt domowych, czyli np. muflony, daniele, sarny, koziorożce alpejskie, kozice, żubry i bizony. 

Świnie są bardzo cennymi pomocnikami – szukając pokarmu ryją w ziemi, przez co rozluźniają ją i napowietrzają. 

W gospodarstwie płodozmiennym zwierzęta wystarczy dokarmiać zimą. W pozostałych porach roku mają one dostęp do bujnej roślinności i dzikich pól. Dzięki swojemu instynktowi wiedzą, kiedy zjeść które zioła. I byłyby szczęśliwsze i zdrowsze, gdyby człowiek zbytnio nie ingerował w ich życie według swoich wydumanych teorii, doprowadzając do okaleczenia. 

Dlaczego to takie ważne?

To obowiązkowa pozycja dla każdego, kto zajmuje lub planuje zająć się uprawą roślin czy hodowlą zwierząt, ponieważ nie tylko zawiera konkretne wskazówki i objaśnienia tego, jak działają poszczególne systemy, ale również wykłada całą filozofię i tłumaczy słuszność działania w zgodzie z naturą.

• Konkretne przykłady a nie ogólniki
• Wskazówki jak należy postępować w poszczególnych sytuacjach
• Kompleksowe podejście do tematu permakultury, to źródło wiedzy zarówno dla doświadczonego rolnika alternatywnego i dla takiego, który dopiero zaczyna
• Przykłady efektów działań poparte zdjęciami z Krameterhof – gospodarstwa autora, na których możemy podziwiać jego bujną roślinność i różne gatunki pasących się zwierząt
• Opis trudności, z którymi musiał się mierzyć, żeby wiedzieć, co Cię może spotkać i jak sobie z tym poradzić
• Efekty długoletnich działań, które zachęcają do naśladowania, cierpliwości i konsekwencji

Lektura poradnika „Permakultura Seppa Holzera” to wspaniała wyprawa do jego gospodarstwa z mądrym i doświadczonym przewodnikiem, do której często będziesz wracać. Dowiesz się z jakimi przeciwnościami mierzył się autor, kiedy zdecydował się działać się wbrew regułom narzucanym przez innych ludzi, bo chciał być fair w stosunku do natury. Znajdziesz tu wiele konkretnych porad i informacji, dotyczących uprawy danych roślin i zwierząt, ale również podstawy całej filozofii życia w zgodzie z tym co nas otacza, cenną lekcję akceptacji, szacunku i wdzięczności. To uświadomienie, że zadaniem człowieka nie jest dostosowanie świata dla siebie, tylko nauczenie się współpracy z innymi gatunkami. A żeby ta współpraca była jak najbardziej owocna i szczęśliwa dla wszystkich stron, musimy nauczyć się przede wszystkim obserwować, słuchać, odbierać sygnały i być wrażliwym na potrzeby innych.